Ankeren

Er zijn voorwerpen, bijvoorbeeld het koffiekopje van je grootmoeder, de nationale driekleur of een witte auto met daarop POLITIE die een bepaalde reactie bij je oproepen. Op zich is dat een vreemd verschijnsel, want die voorwerpen zijn in feite niet meer dan een stuk gebakken klei, een stukje stof, of een stuk beschilderd metaal.

We hebben echter aan deze voorwerpen een bepaalde betekenis toegekend. Ze worden een symbool. We noemen een voorwerp dat een bepaalde reactie in ons oproept een anker.

Ankers beperken zich niet alleen tot voorwerpen, maar ook woorden of zinnen, een melodietje of een bepaalde geur kunnen een bepaalde stemming oproepen.
Ons leven zit vol met ankers.

Bij sommige ankers hebben we sterke reacties, weer andere lijken ons minder te doen. Onze reactiepatronen op een specifieke stimulus kunnen onderling soms zeer grote verschillen vertonen. Vooral in de reclamewereld wordt van dit fenomeen veel gebruik gemaakt. Als we horen of lezen: ‘heerlijk, helder ….., vult vrijwel iedereen aan ‘Heineken’.

Van heel veel ankers zijn we ons niet meer bewust. We raken in een bepaalde stemming en weten soms niet hoe we deze verkregen hebben, we doen iets en vragen ons af hoe we daartoe gekomen zijn.

We kennen in ons leven ankers die leiden tot een vermogende, positieve stemming, effectief gedrag, en ankers die leiden tot onvermogende stemmingen, ineffectief gedrag.

De kracht van het anker wordt mede bepaald door de intensiteit van de oorspronkelijke stemming, de leeftijd waarop een bepaalde stimulus met een bepaalde respons werd verbonden of door het aantal malen dat een bepaald anker herhaald is.

Binnen NLP zijn er onderzoeken gedaan naar het weer controleerbaar maken van onze eigen stemmingen en gedragingen. We kunnen hierbij denken aan een vorm van deprogrammering. Daarnaast kunnen we beschikken over technieken om juist ankers aan te leggen. Een voorbeeld hiervan is de leerkracht die in de klas bepaalde plaatsen kiest om bepaalde boodschappen aan zijn leerlingen over te brengen. Er ontstaat dan bijvoorbeeld een goed-nieuws- en een slecht-nieuws-plek.

Het proces
Het proces van ankeren is een zinvolle vaardigheid voor iedereen die in staat wil zijn zichzelf te sturen.
De achterliggende gedachte van het proces van ankeren is; ‘gevoelens zijn geëvalueerde sensaties’. In het proces van ankeren hanteren we het proces van het oproepen van gevoelens (stemmingen, gemoedstoestanden) door sensaties (prikkels) te evalueren (verwerken).
Dr. I.P. Pavlov heeft in 1936 aan de hand van zijn onderzoek het begrip ‘klassieke conditionering’ beschreven’. Wanneer binnen de NLP gesproken wordt over het proces van ankeren dan wordt hiermee de Pavloviaanse, oftewel de klassieke conditionering aangeduid.

In de klassieke conditionering wordt een nieuwe stimulus geconstrueerd die in de plaats wordt gezet van de ‘natuurlijke’ stimulus die een bepaald gedrag oproept. Als voorbeeld: Pavlov zette zijn honden iedere ochtend een schaal met vlees voor. Bij het ruiken en zien van het voedsel begonnen de honden te kwijlen. Het voedsel werd op deze manier een stimulus voor het kwijlen.

Op een gegeven moment liet Pavlov, terwijl hij het voedsel voorzette en de honden hun kwijlgedrag vertoonden, een bel rinkelen. Op een gegeven moment hoefde hij alleen nog maar de bel te laten klinken, en de honden gingen kwijlen.

De tweede vorm van conditionering is die waarbij een bepaald gedrag systematisch positief wordt beloond. Op basis van de beloning zal het gedrag zich gaan herhalen. Een voorbeeld hiervan is het consequent geven van een koekje als een kind huilt. Als dit vaak genoeg herhaald wordt later in de belevingswereld van het kind de constructie ‘huilen veroorzaakt koekje’ gaan ontstaan. Uiteraard bestaan er ook constructies als ‘goed rapport veroorzaakt dikke zoen en cadeautje’.
Nog voordat dr. I.P. Pavlov het proces van klassieke conditionering beschreef heeft in 1902 Dr. Bill Twittmeyer, een medicus, een bijzondere bijkomstigheid van de kniepeesreflex beschreven. Hij merkte namelijk op dat als hij de kniepeesreflex testte met een voorzichtige klop van een hamertje op een plek vlak onder de knie het op een gegeven moment niet eens meer nodig was de knie met het hamertje aan te raken. Slechts de beweging met het hamertje naar de knie toe was voldoende om de reflex in werking te stellen. Toentertijd al een mooi voorbeeld van wat Pavlov later de klassieke conditionering noemde.

Definitie van het proces van ankeren
‘Wanneer iemand, die in een emotionele stemming verkeert, op het hoogtepunt van deze ervaring een specifieke prikkel (stimulus) krijgt, dan worden beide -prikkel en stemming neuraal met elkaar verbonden.’

Definitie van een anker
‘Het geheel van een prikkel en een stemming waarbij als reactie op deze prikkel steeds dezelfde stemming verschijnt.’
Ankeren kan je helpen bij het toegang verkrijgen tot bepaalde stemmingen in het verleden en het verbinden van een dergelijke stemming met het heden.

De vier stappen tot ankeren

1. Laat iemand zich een levendige ervaring uit het verleden herinneren.
2. Zorg voor een specifieke stimulus op het hoogtepunt. (zie onderstaande grafiek)
3. Verander de stemming waarin hij/zij verkeert.
   (break state)
4. Zet het anker in werking om de test uit te voeren.